Europejska sieć energetyczna jest przestarzała i może zagrozić wycofaniu paliw kopalnych.

Według nowego raportu europejska sieć energetyczna nie nadąża za transformacją energetyczną.

W zeszłym tygodniu UE ogłosiła plan wycofania pozostałych rosyjskich paliw kopalnych do 2027 r., a sieci energetyczne będą miały kluczowe znaczenie dla zastąpienia ich energią ekologiczną wytwarzaną w Europie.

W raporcie Beyond Fossil Fuels, E3G, Ember i Institute for Energy Economics and Financial Analysis przeanalizowano 32 operatorów systemów przesyłania energii elektrycznej (TSO) w 28 krajach.

Stwierdzono, że wiele z nich korzysta z przestarzałych scenariuszy opartych na starych celach rządowych i założeniach dotyczących rynku energii elektrycznej. To przestarzałe planowanie sieci i słabe zarządzanie hamują przejście Europy na energię odnawialną.

„Rządy muszą pilnie usunąć te przeszkody z systemu planowania, aby operatorzy sieci mogli podłączyć projekty związane z energią odnawialną” – mówi Juliet Phillips, działaczka na rzecz energii w Beyond Fossil Fuels.

Phillips dodaje, że nadanie operatorom systemów przesyłowych energii elektrycznej i organom regulacyjnym mandatu klimatycznego mogłoby zapewnić, że podejmą oni długoterminowe inwestycje i decyzje, które „zabezpieczą przyszłość” naszych systemów energetycznych. „To jedyny sposób, aby uniezależnić się od importu paliw kopalnych oraz obniżyć rachunki i emisje” – mówi.

Gdzie w Europie utknęły projekty dotyczące energii odnawialnej?
Ponad 1700 gigawatów (GW) projektów dotyczących energii odnawialnej w 16 krajach utknęło w kolejce do podłączenia do sieci elektrycznej – to ponad trzykrotnie więcej niż moc potrzebna UE do osiągnięcia celów energetycznych i klimatycznych na 2030 r.

Najwięcej energii odnawialnej utknęło w kolejkach do podłączenia w Wielkiej Brytanii – 722 GW energii wiatrowej i słonecznej. Kolejne miejsca zajęły Finlandia z 400 GW, Włochy z 348 GW i Niemcy z 70 GW.

W 2024 r. w zaledwie siedmiu krajach zmarnowano 7,2 mld euro na energię odnawialną, ponieważ nie mogła ona zostać przyjęta przez sieci energetyczne. Dane te są ograniczone, ponieważ operatorzy systemów przesyłowych nie byli w stanie dostarczyć autorom raportu wszystkich informacji. Wielu z nich nie śledzi ograniczeń w zakresie energii odnawialnej ani związanych z tym kosztów.

Dostępne dane dają wgląd w to, co marnuje się w niektórych największych gospodarkach Europy. W samych Niemczech w zeszłym roku ograniczono produkcję energii wiatrowej i słonecznej o 3,3 mld euro. W Hiszpanii w 2024 r. kwota ta mogła wynieść nawet 2,5 mld euro.

W tych miejscach marnowano czystą energię, a jej wytwórcy nadal otrzymywali wynagrodzenie, a dodatkowe koszty często ponosili odbiorcy energii.

Paliwa kopalne mogą stać się samospełniającą się przepowiednią
W raporcie ostrzega się, że jeśli nie zaktualizuje się planowanie i regulacje dotyczące modernizacji sieci energetycznych, Europa naraża się na „samospełniającą się przepowiednię”, w której gaz kopalny wydaje się niezbędny, ponieważ operatorzy sieci nigdy nie zaplanowali systemu opartego na odnawialnych źródłach energii.

Tylko pięciu operatorów sieci planowało całkowitą dekarbonizację sieci do 2035 r.: EirGrid (Irlandia), Energinet (Dania), Fingrid (Finlandia), National Grid (Wielka Brytania) i Litgrid (Litwa). Dzieje się tak pomimo tego, że 13 krajów ma cele w zakresie czystej energii na ten sam okres.

„Europejska sieć energetyczna nie modernizuje się wystarczająco szybko i to musi się zmienić” – mówi Vilislava Ivanova, kierownik ds. badań w E3G.

Rządy muszą wysłać „jasne sygnały polityczne” do operatorów sieci energetycznych o konieczności realizacji celów klimatycznych, aby umożliwić przejście na odporną gospodarkę wolną od paliw kopalnych – dodaje Ivanova.

„Tylko dzięki przywództwu politycznemu, niezależnemu zarządzaniu i jasnym zachętom możemy zapewnić, że sieci energetyczne staną się czynnikiem sprzyjającym, a nie przeszkodą dla czystej i konkurencyjnej przyszłości energetycznej Europy”.